Türkiye bir deprem ülkesi ve daha da kötüsü, cep telefonu ile iletişimin normal zamanlarda bile sınır dinlemeyen yapısı böyle kriz anlarında korku ve panikle birlikte sınırları zorluyor. 26 Eylül 2019’da Marmara Denizi’nde meydana gelen 5,8 şiddetindeki deprem sırasında iletişim sağlayan cep telefonu operatörlerinin yaşanan büyük yoğunluktan ötürü hizmet verememesi uzun süre gündemin ilk maddesi haline geldi. İletişim uzmanları, o gün yaşanan yoğunluğun 4 şeritli otobana 20 şeride sığabilecek bir talebin gelmesi örneği ile yorumladı. Altyapı düşününce operatörlerin bu konuda çok da hatalı ve haksız olduklarını söylemek doğru değil. Bu noktadan bakınca Marmara’yı etkileyecek 7’nin üzerindeki bir deprem sırasında bölgede yaşayan ve oradakilere ulaşmak isteyen aşağı yukarı 50 milyon kişinin aynı anda konuşup, görüntülü olarak iletişim kuracağı bir sistemin varlığının gerekliliği de kaçınılmaz.
YABANCI SİSTEMDE NE VAR
Sesli konuşma yapmak, o tür afet anlarında çok mümkün olmasa da çeşitli uygulamalar üzerinden iletişim kurmak ise daha sağlıklı ve popüler bir hale geldi. Burada da iki seçenek söz konusu: Bu yakınlarda artık sayfasına reklam da almaya başlayacağını ilan eden WhatsApp’ı kullanarak karşı tarafı internet üzerinden aramak ya da sesli ve yazılı mesaj yollamak ya da Turkcell’in yerli mühendislerce hayata geçirilen sesli, yazılı ve görüntülü konuşma sistemi BİP’i kullanmak.
Son dönemlerde WhatsApp’ın, tıpkı İnstagram ve Twitter gibi küresel olarak pek çok kez servis dışı kaldığına tanık olduk. Nedeni tam olarak açıklanamayan bu işlevsizliğin ardında küresel oyuncuya yönelik bir siber saldırı mı söz konusu bu bilenmez. Fakat WhatsApp hakkındaki soru işaretleri vakitsizce servis dışı kalmasından da ibaret değil. Bu sistemin yazışmaları ve görüntüleri ne denli güvenli sakladığı da başka bir soru işareti. Şirkete göre yapılan şifrelemeler ile bu tür bilgilerin mahremiyetini korumaya dönük çalışmalar var, fakat her gün bir yenisi eklenen siber saldırılar referans alınınca da bu sistem üzerindeki iletişimin ifşa olmasının önünde bir engel de yok.
MESAJ FIRSATI
Yani WhatsApp ile böyle afet anlarında sağlıklı iletişim kurulabileceğinin bir garantisi bulunmuyor. Aynı zamanda normal zamanlardaki konuşma ve görsel bilgilerin de sızdırılmayacağına dair bir güvence yer almıyor. Öte yandan, Turkcell’in yerli mühendislerin ürünü olan ve dünyada 100’den fazla ülkeye ihraç edilen dijital ürünü BİP’e yüklenen yeni özellikler, deprem sırası ve sonrasındaki iletişimi koruma açısından oldukça önemli. Fakat Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan’ın, Ekim 2019’daki açıklaması, gündemin yoğunluğu nedeniyle hak ettiği ilgiyi görmedi.
BİLGİSAYARDAN İLETİŞİM
Murat Erkan, BİP’teki yeni ekranla beraber görüntülü, yazılı ve sesli iletişim platformu üzerinden acil arama yapılabileceğini ifade etti. Böylece ihtiyaç halinde daha önceden belirlenen 10 numaraya tek tuş otomatik bilgi paylaşılabilecek. Deprem anında yine çökmesi muhtemel iletişim nedeniyle birbirine ulaşamayacak yakınlar, birbirlerinin sağlık haberlerini bu şekilde alabilecek. Aynı zamanda sadece deprem sırasında olmasa da kişinin ihtiyaç duyması halinde 112 Acil, 155 Polis ve 110 İtfaiye gibi acil durum numaralarına tek tıkla erişilebilecek. Bu özelliklerin sağlıklı kişilerin deprem sırasında ve acil durumda yaşayacakları kolaylığın yanında, engelli kişilerin de daha hızlı ve etkin iletişim kurmasını sağlayacağı da ortada. Tüm bunlara ek olarak BİP’e eklenen yeni bir özellik sayesinde cep telefonunun şarjı bitse dahi bilgisayar kullanılarak internet üzerinden mesaj ve arama yapılabilecek. Bunun için de ayda bir kez de olsa BİP özelliğini bilgisayardan açmak yeterli olacak. Yine bu özellikleri 106 dile çeviri yaparak kullanılabilecek.
Türk mühendislerin yaptığı çalışmalar gösteriyor ki, Türkiye’ye özel sorunları ancak yine kendi aklımızla çözebiliyoruz. Küresel sistemleri yararlı oldukları müddetçe kullanmak oldukça iyi fakat yerli ve çözüm odaklı sistemleri de desteklemek bir o kadar faydalı. Hele ki 11 Ocak’ta yine Silivri açıklarında meydana gelen 4.8 büyüklüğündeki depremi de düşününce, herkesin evinde bir deprem çantası bulundurması ve iletişim kurmak için ailelerin pahalı cep telefonları yanında, işlevsel sistemleri de devreye alması oldukça önemli.
